ضربه سنگین و کمرشکن “کرونا” بر اقتصاد کشورهای نفتی

بحران قیمت با تدبیر و همکاری کشورهای صادرکننده نفت تا حدودی قابل کنترل میباشد که البته در کمال تعجب باید تأکید کنم که همکاری این کشورها با هم بدلیل لجبازی های سیاسی چندان قابل تصور نیست و این کشورها برای ضربه زدن به یکدیگر، حاضرند هزینه خودزنی و فاجعه اقتصادی در کشورشان را به جان بخرند تا به زعم خود از دشمن خود انتقام بگیرند.!!

محمدرضا سبزعلیپور اقتصاددان و رئیس مرکز تجارت جهانی ایران طی تحلیلی کوتاه به روند سقوط قیمت جهانی نفت پرداخت و ادامه این وضعیت را آغاز بحران اقتصادی بزرگ برای کشورهای متکی به درآمدهای نفتی و چشم اندازی تیره و تار برای آنان عنوان کرد و گفت: حدود سه ماه پیش (ماه فوریه یعنی زمانیکه قیمت نفت اوپک بین ۵۵ الی ۶۰ دلار بود، بحثی را در رادیو گفتگو داشتیم با موضوع پیامدهای ویروس کرونا بر اقتصاد ایران و جهان که در آن ایام کسی باور نداشت ویروس کرونا با چنین سرعتی عالم گیر و چنین ضربه وحشتناکی بر جهانیان وارد و مردم کشورهای مختلف را قتل عام خواهد کرد تا چه رسد باینکه بر اقتصاد جهان و به تبع آن بر اقتصاد ایران تأثیر بگذارد!!

در آن مناظره رادیویی، اینجانب عرض کردم که کرونا باعث تعطیلی کارخانجات چینی و کاهش مصرف نفت آنان خواهد شد و در نتیجه واردات نفت چین از ایران بشدت کاهش خواهد یافت و با وجود تحریمهای نفتی آمریکا، اندک فروش نفت کشورمان را باز هم با مشکل مواجهه خواهد کرد که همین امر بر درآمدهای نفتی ایران تأثیر و کسری بودجه را تشدید خواهد نمود و این اولین پیامد منفی ویروس کرونا بر اقتصاد ایران خواهد بود که در آن ایام، این عرض و تحلیل بنده برای غالب مسئولین و صاحب نظران و حتی برخی رسانه ها قابل قبول نبود و بعضاً به تحلیل نیمچه نیمه بنده پوزخند زدند!!   

از آن روز به بعد همه شاهد هستیم که ویروس کرونا چگونه بسرعت و غیرقابل باور در ایران و جهان شیوع پیدا کرد و جدای از تلفات جانی سنگین، غالب کشورهای جهان را تعطیل و چرخ اقتصاد جهانی را نیز متوقف نمود!! اگر سه ماه پیش فقط بحث بر سر تعطیلی کارخانجات در کشور چین مطرح بود اما عالم گیر شدن ویروس کرونا بحث تعطیلی کارخانجات را نیز جهانی کرد و همین تعطیلی واحدهای نولیدی و صنعتی، تبعات بدی را بر اقتصاد کشورها برجا گذاشت، از ورشکستگی گرفته تا کاهش درآمدهای کشورها و افزایش بیکاری و رشد آمار فقرا و نیازمندان!!    

یکی از مهمترین تأثیرات ویروس کرونا بر اقتصاد جهان، کاهش شدید مصرف سوخت توسط کارخانجات و مصرف کنندگان بزرگ جهانی نفت و همچنین زمینگیر شدن هواپیماها و کاهش سفرهای شهری و بین شهری مردم و در نتیجه اُفت شدید مصرف بنزین بود که همین روند باعث شد تا روز به روز مصرف جهانی کاهش و به تبع آن، قیمت جهانی نفت و گاز و بنزین و گازوئیل نیز کاهش یابد، بطوریکه ظرف مدت دو ماه شاهد سقوط ۵۰ درصدی قیمت نفت در جهان بودیم که کاهش قیمت به این مقدار بسنده نکرد و باز هم سیر نزولی خود را ادامه داد تا جایی که قیمت ۵۰ الی ۶۰ دلاری سبد اُوپک به حدود ۱۷ دلار کاهش پیدا کرد و چشم اندازی تیره و تاری را برای کشورهای صادرکننده نفت علی الخصوص اعضای اوپک متصور ساخت!!

عدم همکاری و توافق کشورهای عضو اوپک در کاهش ندادن سطح تولید این سازمان آنهم در جهت جلوگیری از سقوط هر چه بیشتر قیمت نفت، موجب ادامه کاهش قیمت نفت در جهان گردید تا اینکه طبق درخواست ترامپ رئیس جمهور آمریکا از عربستان و روسیه جهت کاهش تولید نفت، بالاخره هرچند دیر ولیکن این اتفاق رخ داد و قرار براین شد تا تولید نفت روسیه و عربستان و سایر اعضا حدود ۱۰ میلیون بشکه در روز کاهش یابد اما ظاهراً اعلام این خبر چندان تأثیر مثبتی بر بازار جهانی نفت نگذاشت و همچنان زور ویروس کرونا بر این تصمیمات غالب بود تا اینکه بدلیل نبود خریداران جهانی و پر شدن انبارهای نفت تولیدکنندگان آمریکایی، بحران بی سابقه ای رقم خورد و آن اینکه امروز قیمت نفت سبک آمریکا با سقوطی غیرقابل باور به صفر و حتی منفی شد!! یعنی اینکه تولیدکنندگان نفت آمریکایی برای صدور نفت خود و خالی شدن انبارها حاضر به پرداخت مبلغی هم به خریداران بودند که چنین وضعیتی طی دهه های گذشته بی سابقه بوده است!! ضمناً بدنبال کاهش شدید قیمت نفت، قیمت جهانی مشتقات نفتی نیز سیر نزولی به خود گرفت و تا حدود زیادی سقوط کرد.        

حال اینکه چرا کشورهای عضو اوپک حرف همدیگر را متوجه نمیشوند و با هم هماهنگ نیستند و فکر منافع خود نمی باشند یک بحث است و اینکه چرا ترامپ رئیس جمهور یک کشور نفتی غیر اوپک باید به اعضا اوپک از جمله عربستان و همچنین روسیه امر و نهی کند که میزان تولید را کم یا زیاد کنید و این اتفاق هم حسب درخواست ایشان رخ دهد، خود سوال برانگیز و جای بحث دارد که قصد ورود به این موضوع را در این تحلیل ندارم و واکاوی آنرا انشاالله در آینده خواهم داشت.

اما مهمترین موضوعی که قرار است در این بحث به آن بپردازیم ادامه فشارهای منفی ویروس کرونا بر اقتصاد و همچنین تأثیر سقوط قیمت نفت بر اقتصادِ کشورهای متکی به درآمدهای نفتی میباشد که در این راستا باید عرض کنم که طی ۳ ماهی که از آغاز حمله ویروس کرونا میگذرد و با سوء مدیریت سازمان اوپک، متأسفانه قیمت جهانی نفت بیش از ۶۰ درصد کاهش یافته و بخش اعظمی از درآمدهای نفتی کشورهای فروشنده نفت را از بین برده اما با وجود اینکه هنوز خبری از شکست ویروس کرونا نیست و کرونا همچنان بی محابا می تازد و جان مردم کشورهای مختلف را میگیرد، در نتیجه قرار ابر این است تا چرخ اقتصاد همچنان کُند بچرخد و این بدان معناست که رکود و بیکاری و کاهش مصرف سوخت باز هم ادامه خواهد داشت و ادامه این روند یعنی سقوط بیش از پیش قیمت جهانی نفت که اگر تدبیری عاقلانه از جانب اوپک و کشورهای تولیدکننده نفت غیر اوپک در جهت تأمین منافع مشترک صورت نگیرد، متأسفانه با همچنان شاهد سقوط قیمت نفت یعنی کاهش درآمد کشورهای نفتی باشیم.

هرچند که صادرات نفت کشور ایران بدلیل تحریمهای ظالمانه آمریکا تقریباً متوقف میباشد اما همان مقدار کمی را هم که قرار بود صادر شود و مشتری درجه یک آن هم کشور چین بود و برای فروش هر بشکه نفت در بودجه ۹۹ مبلغ غیر واقعی ۵۰ دلار را تعیین شده است با مشکل مواجه خواهد شد و در حالت خوشبینانه باید گفت که بیش از ۳۰ الی ۴۰ درصد رقم پیش بینی شده در بودجه ۹۹ محقق نخواهد شد و با وجود اینکه با قیمت ۵۰ دلار برای هر بشکه نفت، پیش بینی کسری شدید بودجه داشتیم لکن در حال حاضر و با وضع موجود باید کسری بودجه دولت را حداقل دو برابر قبل فرض کنیم که این به معنی ادامه شدید مشکلات اقتصادی در سال ۹۹ میباشد و سالجاری را یکی از سخت ترین سالهای اخیر برای دولت، اقتصاد و مردم رقم خواهد زد!! بطوریکه دولت برای جبران نقدینگی خود برای پرداخت هزینه های جاری کشور مجبور به چاپ اسکناس و استقراض از بانک مرکزی خواهد شد و این عمل افزایش نقدینگی جامعه و تورم شدید را درپی خواهد داشت. فعالیتهای عمرانی کشور هم بدلیل نبود بودجه، تقریباً تعطیل خواهد بود و دولت بیشترین فشار را برای تأمین نقدینگی از طریق مالیات و گران فروشی خدمات دولتی و انرژی بر مردم وارد خواهد کرد!!   

البته این فشار تقریباً به شکلهای مختلف بر دوش تمامی کشورهای صادر کننده نفت و دولتهای متکی به درآمدهای نفتی خواهد بود و از این بحران میتوان بعنوان ضربه سنگین و کمرشکن “کرونا” بر اقتصاد کشورهای نفتی یاد کرد که البته با تدبیر و همکاری کشورهای صادرکننده نفت تا حدودی قابل کنترل میباشد که البته در کمال تعجب باید تأکید کنم که همکاری این کشورها با هم بدلیل لجبازی های سیاسی چندان قابل تصور نیست و این کشورها برای ضربه زدن به یکدیگر، حاضرند هزینه خودزنی و فاجعه اقتصادی در کشورشان را به جان بخرند تا به زعم خود از دشمن خود انتقام بگیرند که البته چون میزان صادرات نفت ایران بدلیل تحریمها بسیار ناچیز میباشد در نتیجه ضربه پذیری ایران کمتر و ضربه بر کشورهایی همچون عربستان سعودی یعنی بزرگترین صادرکننده نفت بیشتر خواهد بود./انتهای پیام    

Leave a Comment